Applying Geographic Information System to Reduce Elephant Encroachmenton Agricultural Land outside Conservation Area : A Case Study ofDoi Pha Mueang Wildlife Sanctuary

Abstract

Understanding the behavior of elephants invading agricultural areas outside wildlife sanctuaries is crucial for developing prevention strategies. This study aims to 1) create a density map of elephants using kernel density estimation, 2) analyze the types of crops preferred by elephants using Geographic Information Systems (GIS), and 3) assess habitat suitability for elephants in the Doi Pha Mueng Wildlife Sanctuary using spatial multi-criteria decision analysis. Location and time data of 125 elephant sightings outside the wildlife sanctuary (2016-2022) were compiled into a GIS layer and overlaid with land use data. The results showed that elephant density was highest in the rainy season, followed by winter and summer. The analysis of elephant movement patterns revealed a wide distribution across the study area during the rainy season, while in winter and summer, elephants targeted remaining agricultural crops, with rice fields being the most affected, followed by orchards and crop fields. However, in winter, orchards were the most invaded by elephants. For habitat suitability assessment, after reviewing the literature and interviewing elephant experts, the evaluation criteria, weight assignment, and pairwise comparison methods were selected by experts. Ten criterion maps were created and overlaid to calculate the overall suitability score, considering factors such as elevation, slope, forest type, distance from salt licks, agricultural areas, roads, villages, water sources, offices, and threats. The suitable habitats for elephants were displayed on a map with five suitability levels (most suitable, highly suitable, moderately suitable, less suitable, and least suitable). Overlaying this map with elephant sightings from field surveys showed consistency, indicating the map's potential to support management efforts in the Doi Pha Mueng Wildlife Sanctuary.

การเข้าใจพฤติกรรมของช้างบุกรุกพื้นที่เกษตรกรรมนอกเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าดอยผาเมืองมีความสำคัญต่อการพัฒนากลยุทธ์ป้องกัน การศึกษานี้มุ่งหวัง 1) สร้างแผนที่ความหนาแน่นของช้างโดยใช้การประมาณความหนาแน่นแบบเคอร์เนล 2) วิเคราะห์ชนิดของพืชผลที่ช้างชอบโดยใช้ระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์ และ 3) ประเมินความเหมาะสมของแหล่งอาศัยสำหรับช้างในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าดอยผาเมือง โดยใช้การวิเคราะห์ตัดสินใจแบบหลายเกณฑ์เชิงพื้นที่ ข้อมูลตำแหน่งและเวลาของการพบช้าง 125 ครั้งนอกเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า (ปี พ.ศ.2559-2565) ถูกนำมารวมเป็นชั้นข้อมูลใน GIS และซ้อนทับกับข้อมูลการใช้ประโยชน์ที่ดิน ผลการศึกษาพบว่า ช้างมีความหนาแน่นสูงที่สุดในฤดูฝน รองลงมาคือฤดูหนาว และฤดูร้อน การวิเคราะห์รูปแบบการเคลื่อนที่ของช้างเผยให้เห็นว่า ช้างกระจายตัวกว้างทั่วพื้นที่ศึกษาในฤดูฝน ในทางตรงกันข้าม ฤดูหนาว และฤดูร้อน ช้างมักมุ่งเป้าไปที่พืชผลทางการเกษตรที่เหลืออยู่ โดยนาข้าวได้รับผลกระทบมากที่สุด รองลงมาคือสวนผลไม้ และพืชไร่ อย่างไรก็ตาม ในฤดูหนาว สวนผลไม้เป็นพื้นที่ที่ถูกช้างบุกรุกมากที่สุด สำหรับการประเมินความเหมาะสมของแหล่งอาศัย หลังจากการทบทวนวรรณกรรมและสัมภาษณ์ผู้เชี่ยวชาญด้านช้าง เกณฑ์การประเมิน การกำหนดค่าน้ำหนัก และวิธีการเปรียบเทียบแบบคู่ถูกเลือกโดยผู้เชี่ยวชาญ แผนที่เกณฑ์ 10 แผนที่ถูกสร้างขึ้นและซ้อนทับกันเพื่อคำนวณคะแนนความเหมาะสมโดยรวม ซึ่งพิจารณาจากปัจจัยได้แก่ ระดับความสูง ความลาดชัน ชนิดป่า ระยะห่างจากโป่งเกลือ พื้นที่เกษตรกรรม ถนน หมู่บ้าน แหล่งน้ำ สำนักงาน และภัยคุกคาม โดยแหล่งอาศัยที่เหมาะสมสำหรับช้างถูกแสดงเป็นแผนที่ที่มีระดับความเหมาะสม 5 ระดับ (มากที่สุด มาก ปานกลาง น้อย และน้อยที่สุด) และการซ้อนทับแผนที่นี้กับข้อมูลการพบช้างจากการสำรวจภาคสนาม แสดงให้เห็นถึงความสอดคล้องกัน ซึ่งบ่งชี้ถึงศักยภาพของแผนที่ในการสนับสนุนความพยายามในการจัดการเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าดอยผาเมือง