HED WIAK RITUAL AT BAN NONG LUANG, TAMBON KHOK NGAM, AMPHOE DAN SAI, CHANGWAT LOEI: PROCEDURE, BELIEF AND EXISTENCE

Abstract

This article aims to study the components, the procedure, the belief and the existence of Hed Wiek Ritual at Ban Nong Luang, Khok Ngern,Dansai, Loei. Folklore is applied to use in collecting data, collected by field work observation and deep interview with the selective informants. The data are analyzed, based on the concept of ritual procedure, belief and existence in performing Hed Wiek and presented in descriptive content. The results reveal that Hed Wiek or the local ceremony in removing bad luck at Nong Luang Village is a common rite performed in all area in the northeast region and can be divided into three types; Hed Wiek for the village, Hed Wiek for their houses and Hed Wiek for the individuals. There are four essential participations for Hed Wiek ritual; the participants, the place for performing the ritual, the date and the offerings. There are three steps in performing the rite; the first step is the preparation, the second is performing step and the last is activity after the ritual. For Hed Wiek for the houses, there are two processes; the preparation and the ritual performing step.In terms of belief, the villagers have strong faith in the three ritual performings: Hed Wiek for the village can create happy living and punctual rain for their farms, Hed Wiek for the houses protect bad evils for all family members of the house, and Hed Wiek for the individuals brings good fortune, good health to them. For belief in the four offering components of the rites, it can be seen that all offering components are the main stream in reducing bad luck and increasing good luck for the participants. According to the study, it is found that the existence of the rites stems from the important role of the rituals influencing on villagers’ mind, the handing down of the rituals and the strong belief in the rites’ effects themselves. With these factors, all kinds of Hed Wiek are still with the villagers.

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาองค์ประกอบ ขั้นตอน ความเชื่อ และการดำรงอยู่ของพิธีกรรมเฮ็ดเวียก ของชาวบ้านหนองหลวง ตำบลโคกงาม อำเภอด่านซ้าย จังหวัดเลย โดยได้ศึกษาด้วยวิธีการทางคติชนวิทยา กล่าวคือเก็บรวบรวมข้อมูลด้วยการปฏิบัติงานภาคสนามเพื่อสังเกตขั้นตอนและกระบวนการ การจัดพิธีกรรม ตลอดจนสัมภาษณ์วิทยากรที่ตรงกับคุณสมบัติที่ผู้วิจัยได้ตั้งไว้ จากนั้นนำข้อมูลมาวิเคราะห์โดยใช้แนวคิดทฤษฎีเกี่ยวกับประเพณี พิธีกรรม ความเชื่อ และการดำรงอยู่แล้วนำเสนอผลการศึกษาแบบพรรณนาวิเคราะห์ ผลการวิจัยพบว่าชาวบ้านหนองหลวงมีความเชื่อเรื่องเคราะห์ การสะเดาะเคราะห์เหมือนกับชาวอีสานทั่วไป โดยมีการประกอบพิธีกรรมการสะเดาะเคราะห์ที่มีชื่อเรียกตามภาษาท้องถิ่นว่า “พิธีกรรมเฮ็ดเวียก” โดยแบ่งออกเป็น 3 ประเภทคือ พิธีกรรมเฮ็ดเวียกหมู่บ้าน พิธีกรรมเฮ็ดเวียกเฮียน (เรือน) และพิธีกรรมเฮ็ดเวียกคน ซึ่งพิธีกรรมเฮ็ดเวียกทั้ง 3 ประเภทมีองค์ประกอบที่สำคัญอยู่ 4 องค์ประกอบคือ บุคคลที่เข้าร่วมในพิธีกรรม สถานที่ในการประกอบพิธีกรรม วันเวลาในการประกอบพิธีกรรม และเครื่องประกอบในพิธีกรรม โดยมีขั้นตอนของพิธีกรรมคือ ในพิธีกรรมเฮ็ดเวียกหมู่บ้านมี 3 ขั้นตอนได้แก่ ขั้นเตรียมการ ขั้นตอนการดำเนินการ และขั้นตอนหลังเสร็จสิ้นพิธีกรรม ในพิธีกรรมเฮ็ดเวียกเฮียนและเฮ็ดเวียกคนมี 2 ขั้นตอนได้แก่ ขั้นเตรียมการและขั้นตอนการดำเนินการ ด้านความเชื่อพบว่า ชาวบ้านหนองหลวงมีความเชื่อต่อพิธีกรรมเฮ็ดเวียกอยู่ 2 ลักษณะ คือความเชื่อต่อการจัดพิธีกรรมทั้ง 3 ประเภท ที่เชื่อว่าการจัดพิธีกรรม เฮ็ดเวียกหมู่บ้านจะทำให้หมู่บ้านมีความร่มเย็นเป็นสุข ฝนตกต้องตามฤดูกาล การจัดพิธีกรรม เฮ็ดเวียกเฮียนเชื่อว่า จะทำให้คนที่อาศัยอยู่ในเรือนมีความสุขสวัสดี การจัดพิธีกรรมเฮ็ดเวียกคนเชื่อว่า จะทำให้บุคคลนั้น มีกำลังกายกำลังใจที่ดีปราศจากโรคภัยไข้เจ็บทั้งปวง และความเชื่อต่อองค์ประกอบของพิธีกรรมเฮ็ดเวียก ที่เชื่อว่าองค์ประกอบทั้ง 4 องค์ประกอบข้างต้นเป็นส่วนสำคัญที่จะทำให้เคราะห์เข็ญเวรภัยทั้งหลายที่เกิดขึ้นในหมู่บ้าน ที่เรือน และบุคคล บรรเทาเบาบางและหมดไปได้ จากนั้นก็จะบันดาลให้เกิดความสุข ความเจริญขึ้น จากการวิจัยพบว่า ปัจจัยที่ทำให้พิธีกรรมเฮ็ดเวียก ของชาวบ้านหนองหลวงยังดำรงอยู่ได้คือ พิธีกรรม เฮ็ดเวียกมีบทบาทและหน้าที่สำคัญต่อหมู่บ้านและชาวบ้าน พิธีกรรมเฮ็ดเวียกมีการถ่ายทอดความเชื่อ และชาวบ้านหนองหลวงมีความเชื่อ ความศรัทธา ต่อพิธีกรรมเฮ็ดเวียก จึงทำให้พิธีกรรมเฮ็ดเวียกดำรงอยู่คู่กับชาวบ้านหนองหลวงได้ต่อไป